Những năm gần đây số lượng game miễn phí dành cho thiết bị di động đã nở rộ như nấm sau mưa, các game này thu hút người dùng nhờ vào chiêu thức tải về chơi miễn phí bước đầu để rồi sau đó mới thò cái vòi bạch tuộc giao dịch mua bán trong game (in-app micro-transactions) ra. Dù là đã có nhiều vụ kiện nảy lửa gây áp lực buộc Apple và Google phải lưu ý và kiềm chế con bạch tuộc rúc rỉa dần mòn này lại, nhưng thực tế phũ phàng là chúng lại ngày một phình to hơn, có thể kể ra các game điển hình như Game of War, Clash of Clans, và Candy Crush đều là những game đang thống trị các bảng xếp hạng về doanh thu hàng đầu. Cũng đã có không ít bài báo về sự biến tướng của loại hình trò chơi "miễn phí" này, cùng những cảnh báo về sự xói mòn niềm tin giữa người tiêu dùng và các lập trình viên hám lợi.
Mới đây nhất là một bài viết trên trang tin Touch Arcade, từ một nhà sản xuất game lớn và miễn phí, đã vén tấm màn bí ẩn đằng sau và sự thật là vượt quá mọi tưởng tượng mà chúng ta có thể nghĩ đến. Bài viết này tuy ở dạng ẩn danh, nhưng Touch Arcade là một chuyên trang tin công nghệ và điểm game có uy tín cũng như mối quan hệ của họ với nguồn tin viết bài là lâu dài, nên tính chân thực của bài viết là có thể tin tưởng được.
Người viết đã tự mô tả là “một nhà sản xuất cấp cao làm việc cho nhiều công ty chuyên về game "miễn phí" free-to-play lớn” và rằng hầu như mọi người đều đã từng hoặc đang chơi một trong số các game mà người này sản xuất hay tham gia với vai trò hợp tác. Xuất phát điểm của cây bút này là một nhà sản xuất game console, và rồi đã chuyển sang lĩnh vực game cho thiết bị di động ngay từ những ngày đầu tiên của thế hệ điện thoại iPhone, để từ đó chứng kiến tất cả những thăng trầm của làng game cho đến ngày hôm nay.
Dù vậy, tiết lộ hấp dẫn nhất trong câu chuyện là việc các lập trình viên đã thu tóm được bao nhiêu khối lượng thông tin về người dùng, để rồi sau đó sẽ sử dụng nhằm lái người dùng vào các phi vụ mua bán trong game: “Đây là lý do vì sao chúng tôi có thể đặt các bạn (tức những người chơi) vào tầm ngắm, đó là vì chúng tôi (cũng như các đối tác của chúng tôi) biết tất tần tật về các bạn. Chúng tôi biết các bạn đang sống ở đâu, chúng tôi biết luôn cả mức thu nhập của các bạn, chúng tôi lại cũng biết các mối quan hệ của các bạn, những đội thể thao mà các bạn yêu thích, rồi thậm chí cả khuynh hướng chính trị của các bạn. Chúng tôi còn đi xa hơn nữa khi biết luôn thời điểm nào thì các bạn đi đến sở làm, và văn phòng làm việc của các bạn ở đâu. Chúng tôi nói không ngoa khi thậm chí có thể lên luôn kế hoạch chơi game cho các bạn khi nắm được rằng các bạn sắp có một kỳ nghỉ dài ngày. Nói ngắn ngọn hơn thì là chúng tôi sở hữu các bạn.”
Như lệ thường, mọi mánh khóe thường được bắt đầu bằng một tiếp cận hết sức dịu dàng và ngay thẳng, đó là nhằm cân bằng niềm vui chơi game để giải trí với ham thích có thể qua màn một cách ngon cơm nhất, thì các nhà phát triển game đã bắt đầu tìm cách thu thập thói quen và hành vi của người dùng khi chơi. Như vậy, thoạt tiên thì điều này sẽ cho phép các lập trình viên ra tay điều chỉnh mức độ khó nhằn của game ở một số cấp độ nhất định, để mà “người chơi còn hào hứng tham gia một cách điên cuồng nữa chứ.” Nhưng rồi mặt trái của sự việc cũng bắt đầu từ lúc này khi mà các kỹ sư phát triển game không chỉ dùng các dữ liệu thu thập được trong game như là một phần của trò chơi thôi, mà chúng đã biến thành kho siêu dữ liệu về những gì mà người chơi đã bộc lộ ra trong những phút giây hào hứng.
“Trong một cuộc họp bàn về kế hoạch phát triển, một thành viên chịu trách nhiệm theo dõi trang web của chúng tôi đã trưng ra những thông tin thú vị. Anh ta bắt đầu nhìn vào các tập tin ghi nhận của trang web (Web logs) và xem được tất cả các kết nối đến tập tin JSON [vốn dùng để theo dõi hành vi khi chơi game của người chơi (in-game behavior)]. Những gì anh này làm không có gì xa lạ với chúng tôi, anh ta đang làm công việc gọi là lấy cho nhóm thông tin thường nhật về những người chơi đang hoạt động, hay còn gọi là DAU [daily active users]. Đối với nhóm các kỹ sư và đội sản xuất game thì các thông tin ấy là rất cơ bản, vì qua đó họ sẽ tìm hiểu và thống kê được ‘có bao nhiêu người chơi yêu thích trò chơi của họ’. Tuy nhiên, giám đốc điều hành lại sẽ xem xét một thứ khác hơn nữa.”
Cũng không khác gì khi lũ cá mập đã đánh hơi được mùi máu loang trong biển, cấp quản lý cao hơn sẽ xây dựng và phát triển các chiến lược dựa trên những thông tin về thời điểm, nơi chốn, và cách chơi khi người dùng chơi game của họ. Đối với họ, tiềm năng của các thông tin ấy là nhằm đưa ra được chiến lược đúng đắn khiến người chơi chấp nhận mua nhiều đồ vật trong khi chơi game hơn, hoặc là thuyết phục, rủ rê bạn bè chơi cùng. Hơn thế nữa, còn có những chiến thuật đặc biệt được xây dựng để tìm "các chú cá voi” — nhóm nhỏ người chơi nhưng lại chấp nhận chi tiêu mạnh để mua sắm trong game, và đây đích thực là nguồn thu lớn nhất của các game "miễn phí".
“Ngày qua ngày, loại hình trò chơi Free to Play đã trở thành một xu hướng. Tôi đi từ công ty này sang công ty khác. Và cứ mỗi lần như thế, mỗi một dự án game mới ra đời thì lại càng ít ỏi những ý tưởng làm thế nào để có các trò chơi thật sự đặc sắc, nhưng lại nhiều mánh khóe để lần ra thật nhiều cá voi thật tốt, để tăng vị trí xếp hạng, để giữ người dùng làm sao cho có càng nhiều quảng cáo 'show' ra càng tốt.”
Một điều đáng lưu ý khác là việc người dùng sử dụng Facebook lan rộng cũng đã tạo nên một bước ngoặt lớn. Không cần phải diễn tả là các lập trình viên game đã vui mừng đến thế nào khi đào bới "mỏ dữ liệu người dùng Facebook khổng lồ", để từ đó nảy ra những ý tưởng tiếp cận ít ngờ tới nhất, chẳng hạn như người dùng có thể bị đặt vào tầm ngắm của những thông báo mang tính cá nhân hóa cùng những chào mời đặc biệt tình cảm từ cửa hàng, tất cả là nhằm tối đa hóa khả năng chi tiền của người dùng. Ngay cả khi các bạn không phải là một con nghiện Facebook thì các kết nối cũng sẽ tiết lộ nhiều điều về các bạn. Chẳng phải nhà thầu tình báo Edward Snowden của NSA đã từng tiết lộ rằng chân dung hoàn chỉnh của một cá nhân vẫn có thể được dựng lên chỉ từ siêu dữ liệu về các kết nối và liên lạc, dù rằng không có bất kỳ nội dung thực tế nào? Liệu như vậy đã được gọi là hết sức nguy hiểm hay chưa?
Còn nếu một người dùng được đánh giá là "cá voi" thì phương pháp moi tiền càng trở nên tinh vi hơn nhiều lần. “Khi mà các bạn chi tiêu đủ số tiền (mà chúng tôi đã lên kế hoạch), chúng tôi sẽ kết bạn với các bạn. Tất nhiên là không chính thức rồi, chỉ là một tài khoản giả thôi. Nếu các bạn có 'tình cờ' quen với một cô nàng nóng bỏng với cách phục trang phô bày cực kỳ táo bạo? Chính là chúng tôi đó. Yên tâm đi, chúng tôi đã thu thập và biết nhiều điều về các bạn trước khi bầu bạn cùng các bạn, chỉ là một khi các bạn cho chúng tôi bước vào thế giới của các bạn thì chúng tôi đã có chìa khóa để xây dựng lên một vương quốc. Chúng tôi sẽ dùng tất cả mọi thông tin thu thập được để định hình ra cách thức chào mời đến các bạn.” Nguồn tin đã kể về một "cá voi" cụ thể đang sống ở Saudia Arabia, nhưng yêu bộ môn bóng đá kiểu Mỹ, và thế là họ đã sáng tạo ra những món đồ ảo dựa trên những đội bóng yêu thích của khách hàng này để chào mời.
Như vậy là các dữ liệu tương tự từng được sử dụng để tối đa hóa niềm vui thì giờ đây trở thành công cụ để tối đa hóa lợi nhuận. Nếu sự thật trần trụi đáng sợ này có khiến các bạn cảm thấy bất an hay khó chịu thì cách duy nhất chính là lựa chọn từ bỏ. Cũng như câu thành ngữ "không có bữa ăn nào làm miễn phí" sẽ chẳng bao giờ có cái gọi là trò chơi miễn phí đâu. Hãy cân nhắc bóp tiền và chấp nhận bỏ tiền ra mua một trò chơi nào đó để chơi, hoặc là bằng lòng tiếp tục để các nhà sản xuất game "miễn phí" rúc rỉa nay một chút mai một chút và dần dần thành một con số lợi nhuận khổng lồ. Tất cả là ở lựa chọn của các bạn.
Nguồn Digital Trends
Chỉnh sửa lần cuối:
