Review Pi2Design 502DAC
Cuối cùng, sau gần 1 tuần chờ đợi cuối cùng board 502DAC cũng đã về với đội của em vào ngày hôm qua. Đúng ra thì em sẽ phải đợi thêm một vài ngày nữa cho hết thời gian burn in mới viết review, nhưng hiệu quả có hơi ngoài mong đợi nên viết luôn cho đỡ mất thời gian
1. Giới thiệu sơ bộ về thiết kế và thành phẩm:
502DAC là sản phẩm của Pi2Design, một hãng nhỏ chuyên thiết kế sản phẩm trên Raspberry Pi. Ý tưởng đầu tiên của board này là board SPD2, một SPDIF interface board tương tự Hifiberry Digi+ nhưng thay vì làm ra một sản phẩm chạy được với tiêu chí rẻ nhất có thể như Hifiberry thì bọn Pi2Design này thiết kế SPD2 với nhiều cải tiến trong thiết kế để phục vụ cho lớp khách hàng có nhu cầu cao hơn. Sau khi nghiên cứu thị trường Pi2Design quyết định tích hợp thêm DAC PCM5122 lên trên SPD2 để trở thành 502DAC nhằm đơn giản trong việc sản xuất và tăng sức cạnh tranh.
http://www.pi2design.com/store/p15/502DAC_-_Pro_Audio_Shield.html
Đánh giá một chút về thiết kế. Lay-out khá gọn gàng, mặt trên là các cổng ra vào vào với 2 cổng ra analog (1 headphone out và 1 RCA LR out), 3 cổng ra digital ( 1 cổng Toslink out, 1 cổng BNC out có thể config sang RCA out, một cổng TRS out để xuất AES/EBU có kèm thêm TRS-XLR adapter). Cả hai loại cổng TRS và XLR đều có trở kháng là 110 Ohm nên khi dùng TRS-XLR adapter cho việc xuất AES/EBU ko ảnh hưởng đến chất lượng truyền dẫn, trái nguợc với việc dùng BNC-RCA adapter để xuất SPDIF. Mặt dưới là các linh kiện điện tử, với chip PCM5122 làm hai nhiệm vụ reclock và giải mã sang analog, chip WM8804 để chuyển i2s sang SPDIF hay AES/EBU và hai clock NZ2520SD của NDK dùng cho hai nhóm tần số 44.1 kHz và 48 kHz. Power section có LT3042 để chuyển điện 5V về 3.3V cho clock và WM8804 hoạt động.
Trên mặt trên còn có 2 jumper. Jumper 1 có chú thích Pi 5V, nếu để nguyên thì Pi và 502DAC sẽ dùng chung nguồn điện 5V (có thể qua đường mini USB trên Pi hoặc cổng DC in trên 502DAC), nếu tháo ra thì hai cái trên sẽ ko dùng chung nguồn điện nữa (tức là người dùng sẽ phải cấp điện riêng cho Pi và 502DAC). Jumper 2 nằm cạnh cổng BNC out. Công dụng của Jumper này nếu để nguyên thì cổng BNC sẽ có output level cao, dùng cho xuất BNC trực tiếp sang DAC như con Gungnir Multibit của em. Còn nếu tháo jumper đó thì sẽ hạ output level xuống sao cho phù hợp để dùng BNC-RCA adapter và dây SPDIF coaxial nối với DAC. Ngoài ra board còn có cổng i2s out (tín hiệu i2s sau khi được reclock)
Ngoài ra theo tay thiết kế (điều này em ko kiểm chứng được) thì thay vì dùng 2-Layer board như Hifiberry thì tay này dùng loại 4-Layer Board (giá thành cao hơn nhưng tốt hơn cho truyền tín hiệu tốc độ cao như tín hiệu digital, đồng thời dễ dàng trong việc cách ly nhiều điện - Không phải ngẫu nhiên mà con DAC dùng cho Pro Studio đình đám hiện nay là RME 2DI Pro dùng 10-Layer board). Ngoài ra còn cách ly ground của Pi với phần analog board 502DAC bằng ferrit nhằm tránh ảnh hưởng nhiễu cao tần.
Cái hay nhất của board này là tích hợp sẵn LDO LT3042 với nhiễu chỉ 0.8uV cho việc chuyển đổi từ 5V sang 3,3V, nhờ đó board hoạt động vẫn rất tốt khi dùng nguồn ko sạch, trong khi các board rẻ tiền như Digi+, DAC+ bắt buộc phải có nguồn siêu sạch mới hoạt động tốt được.
Một điểm đáng chú ý nữa là việc có sẵn cổng AES/EBU và BNC thay vì cổng coaxial. Nói thẳng ra em rất hạn chế dùng dây SPDIF coaxial, trừ khi ko có cả BNC lẫn AES/EBU. Lý do trong truyền dẫn cao tần như truyền dẫn digital audio thì đảm bảo impedance matching là vô cùng quan trọng, mà trên đời ko có dây coaxial SPDIF nào chuẩn 75 Ohm do quá khó để tạo ra một jack RCA 75 Ohm. Tại sao các dây SPDIF coaxial nghe rất khác nhau, đơn giản là vì dây SPDIF coaxial càng audiophile thì trở kháng càng xa 75 Ohm dẫn đến tín hiệu digital bị lệch lạc, âm thanh vì thế bị bóp méo đi, nên có thể nó sẽ hợp với dàn này nhưng sẽ tệ với dàn khác. Trong khi test lẫn dùng, quan điểm của em là cái gì chuẩn được thì nên chuẩn, do đó BNC hay AES/EBU là tốt hơn vì chỉ cần vừa đủ là ok.
2. Đồ test:
Loa kiểm âm JBL LSR305s nối với DAC Schiit Gungnir Multibit qua dây XLR. Nguồn phát nhạc: Raspberry Pi 3 + iFi iPower 5V làm renderer, control point là Linn Kinsky, Server là máy gaming cài Minimserver.
Đối chiếu: Mutec MC-1.2 USB-SPDIF converter (đối chiếu trực tiếp) và Digi+ (qua trí nhớ).
Nhạc test: Em không dùng đĩa nhạc test vì đĩa test là đĩa thuốc, nghe cái gì cũng hay
. Hơn nữa, test đồ thuần digital như transport thì ko như test amp hay loa là test cái chất âm mà là test về âm trường và tính chi tiết. Do đó em chọn bài test như sau (lý do thì em sẽ giải thích sau)
- Beethoven - giao hưởng số 9, chương 1. Chỉ huy Wilhelm Furtwängler, thu âm 1942.
- Chopin - Piano Concerto No,1 - Biểu diễn Martha Argerich, thu âm 1970
- Volga’s Boatmen (Người chéo thuyền trên sông Volga) - Biểu diễn: Boris Christoff, thu âm 1962
- Mozart - Piano Concerto No.23 (thu âm 2005), Rachmaninov - Piano Concerto No.3 (thu âm 1995) - Biểu diễn: Grigory Sokolov
- Vivaldi - Bốn mùa - Biểu diễn: Fabio Biondi, thu âm 2001 cho hãng Opus 111 (có lẽ là bản bốn mùa hay nhất em từng được nghe)
Quá trình test: đầu tiên bật lên test bằng phần mềm đo âm lượng để đảm bảo không có sự chênh lệch âm lượng trong bài test. Nhiều cuộc test DAC dình vào lỗi cơ bản đó là ko cân chỉnh âm lượng, nên một số DAC chơi ăn gian bằng việc có output power lớn hơn dẫn đến nghe tiếng dầy hơn và nhiều chi tiết hơn.
3. Đánh giá:
Đầu tiên là bản thu giao hưởng số 9 của Beethoven. Đây là một bản thu nổi tiếng về độ kinh khủng trong cảm xúc mà nó tạo nên. Tuy nhiên, do thu âm từ những năm 1940 nên khi nghe qua USB, âm thanh cực tệ do nhiễu nền khiến âm thanh bị đục, tối và chồng lấn lên nhau. Digi+ cũng chả khá hơn. Mutec MC-1.2 khá hơn nhưng vẫn bị gợn (Mutec MC3+ thì ko khá hơn con MC-1.2 ở bài test này). Trong khi với 502DAC thì thật sự khác biệt, âm thanh sạch nền, mid bass không còn bị chồi lên đè các dải khác mà rất cân bằng, giúp cho việc cảm thụ dòng chảy của bản giao hưởng dễ dàng hơn, đồng thời nghe hêt 19 phút của bản thu này mà ko bị mệt, điều chưa từng xảy ra với em. Ở bản thu này: 502DAC đã thắng rõ ràng
Với bản thu Chopin - Piano concerto. Ở đây bắt đầu có sự khó nghĩ. Mới thoáng nghe qua ai cũng sẽ nghĩ qua Mutec MC-1.2 cho chất âm analog hơn vì âm thanh rất dầy tiếng, hơn kha khá so với qua 502DAC (có thể do 502DAC burn in chưa đủ) dù lượng chi tiết trong đó có phần đuối hơn chút đỉnh (với những đoạn cả dàn nhạc chơi thì với 502DAC em vẫn tách được âm của vài nhạc cụ ra trong khi với Mutec thì khó hơn một chút). Tuy nhiên, càng về sau em mới nhận ra yếu điểm của Mutec, đó là những đoạn bè violin chơi những nốt cao thì tiếng qua Mutec nghe sạn, “grainy” và có một chút hơi chói. Trong khi đó qua 502DAC thì âm thanh dù ko dày tiếng nhưng cân bằng hơn, lên cao ko bị sạn tiếng. Nghe lại đến lần thứ hai thì em để ý ra là transient qua 502DAC mượt hơn Mutec, dẫn đến khi kéo nhau đến những nốt cực cao thì tiếng Mutec bị sạn còn 502DAC thì không. Tiếng Piano từ 502DAC có độ ngân thật hơn một chút
Với bài “Người cheo thuyền trên sông Volga”, do chủ yếu là ca sĩ nam hát nên phần hat chính quaa Mutec và 502DAC gần như không khác nhau. Tuy nhiên, phần bè đệm của 502DAC rõ ràng hơn, nổi hơn chút
Với hai bản thu cuối cùng, 502DAC cho thấy sự trội hơn về Microdynamic, các nốt piano trong vắt, rõ ràng mà vẫn có độ ngân tốt. Với microdynamic tốt hơn, bản nhạc trôi hơn, tạo cảm giác nhanh hơn cho người nghe.
Xét về âm trường, 502DAC cho âm trường hơi cao hơn Mutec dù không nhiều lắm.
Một chút về sử dụng: Hiện em chỉ test vài cách cắm nguồn cho board này:
Cách 1: iFi iPower cấp nguồn cho cả Pi lẫn 502DAC qua mini USB trên Pi, kết quả khá tệ, có lẽ vì cái phần power supply trên Pi kém quá
Cách 2: iFi iPower cấp nguồn cho 502DAC, cục Powerbank Anker cấp điện cho Pi, tháo jumper 1. Kết quả tốt hơn cách 1
Cách 3: iFi iPower cấp nguồn cho cả 502DAC (qua DC jack in) và Pi (qua GPIO, bỏ qua LDO trên Pi). Kết quả hay hơn hẳn hai cái còn lại. Với em, điều này cho 2 kết luận: Thứ nhất kiểm chứng việc với Pi thì nên cấp nguồn trực tiếp qua GPIO, bỏ qua LDO trên Pi. Thứ hai, phần cấp nguồn trên 502DAC với LT3042 là khá tốt, phải dùng chung điện với microprocessors trên PI mà vẫn hoạt động tốt.
Kết luận: Dựa theo trí nhơ của em thì 502DAC trội hơn DIgi+ mọi mặt. Digi+ dù có ưu điểm so với USB thẳng đó là mở rộng âm trường nhưng lại mắc phải một yếu điểm chết người, đó là mid bass bị đẩy lên quá nhiều, át hết sub bass và hơi lấn sang cả mid dẫn đến độ chi tiết mất đi khá nhiều. Chưa kể ko có nguồn tốt thì nghe tiếng khá bẩn.
So với Mutec thì theo em 502DAC vẫn hơn, tiếng trung tính hơn, microdynamic tốt hơn, transient mượt hơn (nên nghe bản nhạc trôi hơn, nghe lâu không mệt), tiếng ko bị sạn khi nghe các nốt cao hoặc violin. Dĩ nhiên, nếu bộ dàn đang quá sáng (ampli Bryston với loa Focal chẳng hạn), thì con Mutec sẽ hợp hơn. Tuy nhiên, nếu xét với tiêu chí là trung tính và cân bằng thì con Mutec ko thể bằng được 502DAC.
Dù là còn một số chỗ chưa hài lòng khi thiết kế như clock vẫn chỉ là loại khá, chưa đạt đến mức đỉnh hay chưa có cách cách ly ground Pi với ground chung trên board, nhưng phải nói 502DAC vẫn là một sản phẩm rất ấn tượng, ấn tượng hơn nhiều so với em tưởng tượng. Lúc mua em cũng nghĩ nó chỉ cần đạt mức Mutec là đủ, tuy nhiên chỉ sau vài tiếng sử dụng nó đã chứng minh là nó trội hơn hẳn. Chất lượng board này + iFi iPower phải ngang cỡ Singxer SU-1 xuất AES/EBU, thậm chí có thể hơn, trong khi giá chỉ bằng 1/3. Tưởng tượng vài tháng tới khi board Raspberry Pi i2s Isolator về đến nơi, cách ly hoàn toàn ground của Pi và i2s đồng thời dùng thêm một iFi iPower nữa để cấp nguồn cho Pi, em nghĩ kết quả sẽ còn cao hơn nữa.
P/S: Con Mutec MC-1.2 của em đã được rao bán hôm nay luôn
