Chí Phèo công sở
Trong truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao thì nhân vật Chí Phèo là một anh nông phu hiền lành, do hoàn cảnh xã hội cũ mà tha hóa. Câu nói bất hủ của Chí Phèo: “Tao muốn làm người lương thiện!” thể hiện ước muốn của những con người có bản chất hiền lành chất phác dù cho có tha hóa như thế nào...
Tuy nhiên ở thời này, thời kỳ kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, lại đầy rẫy những Chí Phèo, những Chí Phèo này lại không ở đâu xa, lại ở ngay các công sở nhà nước.
Các anh Chí Phèo công sở hoàn toàn không phải là loại vô học, hay đã từng vào tù ra tội, lại càng không phải là loại chân đất mắt toét. Tuy nhiên điểm giống nhau giữa anh Chí Phèo của Nam Cao và các anh Chí Phèo công sở ngày nay là họ cũng đều do bị hoàn cảnh đưa đẩy để trở lên lưu manh hóa, cũng cù nhầy và hay ăn vạ.
Có hai loại Chí Phèo công sở ngày nay:
Loại thứ nhất: Là loại do thân quen, họ hàng hoặc có mối quan hệ đặc biệt với thủ trưởng hoặc vị đứng đầu của một cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp, doanh nghiệp nhà nước...loại này gọi là nước nổi bèo cũng nổi. Nếu như những vị đỡ đầu mà đứt gánh giữa đường hoặc hạ cánh không an toàn thì họ cũng ra đi theo.
Loại thứ hai: Thường là chính là loại ô dù của loại chí phèo thứ nhất, tức chính là các cựu hay nguyên thủ trưởng cơ quan, giám đốc cơ quan, doanh nghiệp...nhưng loại Chí Phèo này lại phổ biến ở chính các cơ quan trung ương hay chính phủ.
Các cụ Chí này sau khi về vườn, do phải cặm cụi làm công bộc cả đời cho dân, nên không quen được cái không khí nhàn hạ của cái tuổi phải về vườn hoặc do không chịu được cảnh phải vác từng đồng lương hưu ra để trả tiền điện, tiền điện thoại, tiền xăng xe vân vân và vân vân nên thường tìm mọi cách để ở lại cơ quan hoặc trước khi về thì thành lập một cái “hội” gì đó về chuyên môn để tiếp tục công việc công bộc cho nhân dân.
Có cụ Chí mặc dù đã nhận quyết định về hưu rồi, tức là về mặt hành chính thì đã về vườn, hạ cánh an toàn rồi nhưng lưu luyến cơ quan đến nỗi vẫn ngày ngày cắp cặp đến sở đọc báo uống nước chè vào internet đọc cướp, giết, hiếp. Các cụ vẫn sử dụng mọi chế độ của nhà nước dành cho lúc các cụ đang đương chức, thậm chí vị cán bộ thay thế vị trí của các cụ phải ngồi phòng cùng với nhân viên để dành phòng riêng cho các cụ.
Không ai nỡ đuổi các cụ về, vì thực ra do chế độ chính sách XHCN của ta là không nên làm cái việc là “Chưa qua sống đã đấm b… vào sóng!” hoặc có thể là do bản tính hiền lành chất phác của cán bộ nhà nước nói chung, hoặc cũng có thể do chả ai dám dây dưa đến các cụ, nên thường là mặc kệ, coi như điếc, như mù…
Các cụ Chí cũng thấy thế làm không hay cho lắm, mặc dù không muốn bị mang tiếng là Chí Phèo, nhưng các cụ cũng tiếc lắm cái việc về hưu hẳn. Về hưu hẳn ở Việt Nam ta là coi như chả còn gì cả, chuyện tiền nong, cơm áo gạo tiền đối với các cụ nói chung không quan trọng, vì thời kỳ đương chức các cụ cũng tính cả rồi, hãn hữu mới có cụ trượt chân hạ cánh không an toàn, còn phần lớn các cụ đều dư giả cả.
Vì vậy việc tiếp tục chày bửa ở lại cơ quan không phải hoàn toàn là vì cơm áo gạo tiền, nhưng các cụ không chịu được cảnh bị lớp trẻ cho ra rìa cuộc sống, các cụ muốn là các “ông/bà quan trọng”.
Thời còn đương chức, các cụ đang sống trên cái tầng cao nhất nhì trên cái tháp nhu cầu của Maslow, vì vậy đến khi về hưu các cụ vẫn muốn tiếp tục được sống vắt vẻo trên đó. Vì thế các cụ thường nghĩ ra một cái hội nào đó về chuyên môn mà thời đương chức các cụ đang làm để dồn các cụ vào đó ngồi chơi xơi nước và tư vấn cho ngành hoặc khó quá mà không sinh ra được hội thì các cụ đề xuất một dạng công chức rất mới ở ta mà người ta gọi các cụ là các “Chuyên gia”, nhiều khi không hiểu các cụ là chuyên gia về cái gì nhưng quan trọng đến mức trong các cuộc họp cơ quan các chuyên gia phải được “Kính thưa!” trước cả ông thủ trưởng cơ quan đương chức.
Việc các cụ tiếp tục công tác khi hết tuổi có rất nhiều hệ lụy, ngoài việc cơ quan phải sinh ra các chính sách riêng để đãi ngộ cho các cụ Chí, thì về mặt nhân sự cơ quan luôn tồn tại một tầng lớp cao cấp ăn không ngồi rồi.
Có câu chuyện vui về các nấc thang danh vọng trong xã hội ta thế này: Con trai một ông đại tá nói với bố:
“Con sẽ cố gắng làm sỹ quan, bố ạ!”
“Ừ, phải thế chứ!”
“Con sẽ là đại úy trước khi 25 tuổi!”
“Được quá đi chứ!”
“Con sẽ phấn đấu làm đại tá”
“Có thể lắm chứ!”
“Vậy con có thể là tướng trước khi nghỉ hưu không?”
“Cái này khó đấy!”
“Sao lại khó hả bố?”
“Vì, các ông tướng cũng có con trai, con ạ!”
Chỉnh sửa lần cuối:
)
