Ngày tàn của các cỗ máy tính khổng lồ đang đếm ngược, ngày nay máy tính đặt gọn trong lòng bàn tay và một số thì có kích thước chỉ nhỉnh hơn chút so với một cây bút không còn là chuyện gì quá lạ. Nhưng hẳn là mọi người đều muốn biết luồng gió công nghệ thần kỳ nào đã mang đến những chiếc máy tính mini ấy, và liệu rằng các thiết bị máy tính mini này có thật sự tốt để trở thành máy tính chủ đạo cho mọi tác vụ từ nhẹ đến nặng?
Trước khi tìm hiểu chi tiết câu trả lời thì chúng ta cần biết rằng một thế hệ máy tính mini mới đang len lỏi khắp các ngóc ngách từ căn hộ gia đình giản tiện cho đến nơi văn phòng bề thế. Những chiếc máy tính này không chỉ đơn thuần đóng vai trò của các đầu phát nội dung đa phương tiện nữa, mặc dù chúng thật sự đảm trách chức năng ấy tốt hơn các hộp giải mã set top box và các đầu phát nội dung đa phương tiện chuyên dụng. Phần lớn các dòng máy tính mini mới đều đủ năng lực như một chiếc máy tính cá nhân đúng nghĩa. Nhiều trong số này chạy hệ điều hành Windows, một số chạy hệ điều hành mã nguồn mở Linux, và thậm chí đồng thời có cả một số chạy hệ điều hành dựa trên nền tảng Android.
Luồng gió nào đã mang đến những chiếc máy tính mini xinh xắn và đa năng?
Để hiểu được lý do, chúng ta cần biết các thành phần cơ bản của một chiếc máy tính. Theo năm tháng, phần lớn các thành phần tạo nên một chiếc máy tính đã trở nên nhỏ hơn, được tích hợp vào các thành phần khác, hoặc đơn giản là đã bị lỗi thời không còn cần đến nữa.
Tuy vậy, cải tiến lớn nhất về công nghệ và tạo nền tảng vững chắc cho những phát minh tiếp theo chính là bắt nguồn từ bo mạch chủ. Từ năm 2000 cho đến 2007, nhà sản xuất thiết bị phần cứng VIA Technologies đã công bố những đột phá có ý nghĩa nhất đối với kích thước của bo mạch chủ — thu nhỏ kích thước chuẩn của các bo mạch ATX và Micro ATX thành ba bo mạch có kích thước mới: Mini ITX, Nano ITX, và Pico ITX.
Cùng thời điểm công nghệ sản xuất bo mạch thu nhỏ phát triển thì các công nghệ tập trung vào hướng tích hợp thiết bị ngoại vi cũng được chú trọng nghiên cứu. Nói một cách đơn giản hơn thì các thành phần phụ (add-on) vốn dĩ trước đây nằm riêng lẻ trên một bo mạch chủ không được áp dụng kỹ thuật thu nhỏ kích thước lại, mà thay vào đó là được tích hợp trực tiếp luôn lên mạch chính PCB (Printed Circuit Board). Kết quả là một bo mạch chủ hiện đại sẽ có đầy đủ các món ăn chơi như cổng ethernet, cổng USB, Wi-Fi, Bluetooth, ngõ ra audio, cùng các kết nối không dây lẫn có dây tiêu chuẩn khác.
Bên cạnh đó, ít năm qua ổ đĩa quang cũng đã trở thành một món đồ trang trí không mấy cần thiết và đã bị loại bỏ không thương tiếc khỏi cấu hình phần cứng của máy tính. Đơn giản là do hầu hết người dùng ngày nay không còn sử dụng các đĩa CD hay DVD cho nhu cầu thường nhật nữa, đã có nhiều lựa chọn thay thế cho đĩa quang, ít chiếm diện tích hơn mà lại đem đến hiệu quả công việc tốt hơn.
Cuối cùng, cả hai người khổng lồ trong lĩnh vực sản xuất chip xử lý là Intel và AMD đều đã tiến hành tích hợp chip xử lý CPU và chip đồ họa GPU vô chung một con chip đơn duy nhất - tiết kiệm thêm được một khoảng không gian dành riêng cho card đồ họa, và được AMD đặt tên là APU (Accelerated Process Unit). Tuy vậy, không như AMD, công ty Intel vẫn từ chối cách gọi APU cho các chip tích hợp của họ. Nếu gạt cái tên gọi qua một bên thì Intel và AMD đang làm điều tương tự nhau. Và điều này có nghĩa là người dùng hâm mộ Intel và AMD sẽ có thể tùy ý lựa chọn sản phẩm của thần tượng mà không phải lo lắng về việc không được trải nghiệm công nghệ tích hợp CPU và GPU mới nhất. Với sự phát triển của công nghệ thì các dòng chip tích hợp APU hiện đã đủ mạnh để xử lý đồ họa của ngay cả các game mới, nên người dùng hoàn toàn có thể yên tâm rằng những tác vụ cơ bản thường ngày chỉ là muỗi.
Về khả năng thu gọn thì các máy tính mini ngày nay thậm chí còn nhét vừa một thẻ USB, mà đại diện sáng giá không ai khác chính là Intel Compute Stick có thể biến bất kỳ chiếc tivi nào thành một máy tính chạy hệ điều hành Windows, mà giá bán của thiết bị này chỉ có 149 USD. Hiển nhiên là kích thước thu nhỏ tiện thì có tiện nhưng đổi lại sức mạnh xử lý cũng hao hụt ít nhiều và không thể nào bằng được các máy tính mini có kích thước lớn hơn, song về mục đích chung thì vẫn như nhau: một chiếc máy tính đúng nghĩa có kích thước nhỏ và giá cũng "nhỏ" theo.
Vấn đề phần mềm trên máy tính mini
Mãi đến năm 2007 thì thế giới vẫn đang mải miết đắm chìm vào những tranh luận rằng hệ điều hành nào mới thật sự tốt hơn, hệ điều hành Windows hay là Mac, rồi cả hệ điều hành Linux nữa... Nhưng rồi một quái kiệt hay một vị thánh tùy theo quan điểm riêng của thế giới công nghệ xuất hiện, đó chính là khi Steve Jobs bước lên sân khấu (ra mắt iPhone thế hệ đầu tiên) và lấy ra từ trong túi áo của ông một chiếc điện thoại nhỏ bé, và "phán" rằng đây sẽ là thiết bị công nghệ quan trọng mà thế giới sắp hướng đến.
Cố CEO của Táo khuyết đã đúng và điện thoại thông minh đã mở ra thời kỳ hậu máy tính hay còn gọi là post-PC era. Điều này cũng đồng thời có nghĩa là các nhà phát triển phần mềm đã bắt đầu tập trung vào hệ điều hành dành cho các thiết bị di động và ứng dụng riêng cho nền tảng này, vì thế sức sống của hệ điều hành dành cho máy tính để bàn bắt đầu đi xuống dần.
Tuy nhiên, đi xuống chứ không chết hẳn. Máy tính để bàn hay máy tính xách tay vẫn tiếp tục là một phần không thể thiếu trong cuộc sống thường nhật của hầu hết người dùng hiện nay. Các hệ điều hành mới chẳng hạn như Windows 10 sắp ra mắt ngày 29 tháng bảy tới hứa hẹn sẽ tạo nên một nền tảng liền mạch và xuyên suốt giữa các thiết bị di động như smartphone và máy tính bảng với các cỗ máy tính cổ điển.
Dù là máy tính mini được nghiên cứu và phát triển cho mục đích cơ động nhưng có một sự thật mà người dùng cần phải biết là các hệ điều hành di động không phải là nền tảng lý tưởng thích hợp với máy tính mini, và lý do cũng hết sức đơn giản: đầu vào (input). Các hệ điều hành di động như Android và iOS đã được phát triển và thiết kế với suy nghĩ nhập liệu thông qua màn hình cảm ứng ngay từ đầu, và vì vậy các nhà phát triển ứng dụng cũng đã xây dựng các ứng dụng của họ theo nguyên lý ấy. Trong khi đó một chiếc máy tính mini vẫn cần phải nhập liệu thông qua bàn phím và chuột gắn ngoài, nên có thể thấy ở đây rõ ràng một sự không ăn rơ giữa hệ điều hành và thiết bị. Tất nhiên chúng ta cũng biết có một số ít ngoại lệ ứng dụng Android được phát triển cho có thể chạy được luôn trên máy tính để bàn song có một quy luật chung là chiếc máy tính mini của nhà bạn sẽ chỉ hoạt động tốt nhất, trơn tru mượt mà nhất với các hệ điều hành sau: Windows, Mac, Linux hoặc Chrome OS.
Thêm một điều nữa là một khi người dùng cài đặt một trong số các hệ điều hành nói trên ấy thì họ cũng đồng thời có thể tải về và cài đặt thêm bất cứ ứng dụng hay trò chơi nào được sự hỗ trợ bởi các hệ điều hành. Tất cả đều đã được tối ưu hóa để mang đến một chiếc máy tính đúng nghĩa cho dù ở trong hình hài một chiếc hộp be bé hay một thanh USB thon thả.
Máy tính mini có những mặt mạnh nào?
Ở trên chúng ta đã điểm qua lịch sử và những lý do mà máy tính mini vươn lên thành một thế lực đáng gờm nếu không muốn nói sẽ là chủ đạo trong tương lai gần. Tuy vậy, thống kê lại những mặt mạnh của dòng máy tính này sẽ không thừa chút nào. Chúng ta hãy cùng điểm lại nhé.
- Về mặt kích thước: Hiển nhiên là lợi ích lớn nhất mà một chiếc máy tính mini mang lại không gì khác việc tiết kiệm được không gian bày trí.
- Về mặt tiêu thụ điện năng: Phần cứng của một chiếc máy tính mini đã được thiết kế sao cho tiết kiệm điện nhiều nhất có thể. Đã đến lúc tống tiễn những cỗ máy đồ sộ ăn điện như hít không khí đến những 600W cho mỗi giờ hoạt động.
- Khả năng tinh chỉnh: Hầu hết các dòng máy tính mini mới đều có thiết kế mở như một chiếc máy tính để bàn truyền thống, và người dùng có thể dễ dàng thay thế hay nâng cấp các thành phần linh kiện bên trong, mà dòng máy tính NUC của Intel là một trong số này. Trong đa số trường hợp thì bo mạch chủ và CPU/APU sẽ khó có thể thay thế hoặc nâng cấp, nhưng các thành phần còn lại như ổ cứng lưu trữ và bộ nhớ RAM thì hoàn toàn dễ dàng gỡ ra để thay đổi.
- Chi phí: Khi so với các máy tính xách tay và máy tính để bàn kích thước chuẩn truyền thống thì rõ ràng là các máy tính mini mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn rất nhiều cả ở chi phí bỏ ra để mua và chi phí duy trì hoạt động.
- Thiết kế: Kể từ khi các nhà sản xuất chế tạo ra được các case chứa máy tính mini tích hợp đủ thứ từ nguồn điện, bo mạch chủ, và CPU thì họ cũng có thể mặc sức sáng tạo ra các kiểu dáng case chứa vừa đẹp vừa tiện gọn. Một số gương mặt nổi bật về thiết kế có thể kể đến Zotac ZBox Sphere và Acer Revo One.
Những mặt hạn chế của máy tính mini
Thật tuyệt vời, thật không thể tin nổi khi một chiếc hộp hay thanh USB nhỏ bé lại chứa đựng bên trong sức mạnh của một máy tính thực thụ, phải không bạn? Nhưng dù cho có yêu thiết kế ấy đến đâu thì người dùng cũng cần phải biết một số điều họ đã phải hy sinh đổi lại cho sự cơ động và thời thượng này.
- Sức mạnh xử lý chuyên nghiệp: Bạn là một nhà thiết kế đồ họa chuyên nghiệp với các phần mềm Photoshop và Lightroom thường xuyên sử dụng đến? Hay bạn là một biên tập viên phim ảnh phải render hàng GB dữ liệu? Thế thì hãy suy nghĩ cẩn thận trước khi chọn mua một chiếc máy tính mini. Về mặt lý thuyết thì một số máy tính mini có cấu hình mạnh nhất vẫn đủ sức đảm đương các yêu cầu xử lý nặng, nhưng điều ấy sẽ tiêu tốn rất nhiều sự kiên nhẫn trong chờ đợi kết quả ở bạn. Và đừng quên đó chỉ là về mặt lý thuyết thôi nhé!
- Chơi game: Tại thời điểm này, máy tính mini chuyên dụng chơi game chưa thật sự xứng đáng để bỏ tiền ra mua, ngay cả khi đó là các "con quái vật" Gigabyte Brix hay Alienware Alpha. Lời khuyên chân thành dành cho các game thủ là nên đầu tư lắp ráp một chiếc máy tính để bàn đúng chuẩn thật sự. Dẫu vậy, hãy có niềm tin ở các dòng máy tính mini tương lai. Zotac mới đây đã giới thiệu EN970 còn Steam Machines của Valve thì sẽ có mặt vào tháng mười một tới.
- Tránh các máy tính mini dạng thanh (Stick PC): Có vẻ như các mẫu máy tính mini dạng thanh như Intel Compute Stick và Lenovo IdeaCentre Stick 300 đang thu hút được nhiều sự ngưỡng mộ ở người dùng đối với thiết kế này, nhưng cũng cần biết là chúng khá khó khăn trong việc thiết lập, không mạnh mẽ lắm, và kèm theo đó còn là những rắc rối về mặt kết nối.
Trên đây là hầu hết những thông tin cần thiết liên quan đến thế hệ máy tính mini. Hy vọng bài viết sẽ giúp các bạn lựa chọn được thiết bị ưng ý.
Nguồn Make Use Of
)
